ေခါင္းေၾကာင့္ျဖစ္ရ ဤဒုကၡ
ေခါင္းေၾကာင့္ျဖစ္ရ ဤဒုကၡ ၊
ေရးလိုက္တိုင္း ေအာက္ျပည္ ေအာက္ရြာ အေၾကာင္းေတြကေနကို မတက္နုိင္ေတာ့ဘူးလား လို ့ ေျပာရင္လည္း ခံရပါအံုးမယ္ ။ ဝါသနာသက္သက္ ေၾကာင့္ေတာ့လည္း မဟုတ္ပါဘူးေလ။သူလည္းေလ ေလာကီသားေပမို ့
ေျပာခ်င္ရွာေပလိမ့္မယ္ လို ့သာ သေဘာထားျပီး ရွဴစားေတာ္မူၾကပါ ။“
ဝမ္းတလံုးေကာင္း ေခါင္းမခဲ ဘူး ”လို ့ ေရွးလူၾကီးမ်ားက ဆိုခဲ့ၾကတယ္ ။ တကယ့္
ဆိုလိုရင္း အဓိပၸါယ္ကို အားလံုး သိၾကျပီး ျဖစ္မွာပါ ။ ဝမ္းဗိုက္ေလးက
မွန္မွန္ကန္ကန္ နဲ ့ဆိုရင္ ဦးေခါင္းၾကည္လင္စြာ နဲ ့ ေနလို ့
ထိုင္လို့ေကာင္းမွာေပါ့ေလ ။ ဒါေပမဲ ့ ဒီေခါင္းေလး တလံုးေၾကာင့္
ေနရထိုင္ရခက္ တဲ့ အျပင္ ထိုင္မရ ထမရ၊ ေလွ်ာက္မရ ျပဳမရ ကြတတ အျဖစ္နဲ ့
ၾကံဳဘူးၾကသူေတြ အတြက္ ကေတာ့.. ေခါင္းဆိုတဲ ့ ေခါင္းကေလး က ကၽြႏု္ပ္တို ့ရဲ ့
ဦးေခါင္း ကို ဆိုလိုတာ မဟုတ္ဖူးလို ့ ပဲ ေျပာၾကေလမလား ။
ေခါင္းကေလးရယ္ ခက္လွတယ္.....ဝမ္းတစ္လံုးမေကာင္းရွာေတာ့ ဒီေခါင္းေလးေတြ ခဲရရွာပါတယ္ ။
ေျပာရမယ္ဆို ဘာေခါင္းလည္း .. လိပ္ေခါင္းပါ ။ ဘိုလို ဆိုရင္ Piles ၊ ဒါမွမဟုတ္ Hemorrhoids လို ့ေခၚၾကတယ္ ။
ဘာလို ့ လိပ္ေခါင္းလို ့ေခၚၾကတာလည္း ။။ လိပ္ေခါင္းလို ျပဴတစ္ ျပဴတစ္ နဲ့ မို
့လို ့။
ပံုသ႑န္ကလည္း နဲနဲ ေတာ့ ဆင္သားပဲေလ ။ လံုးလံုး တင္းတင္းေလး ကိုး။
တိရစာၦန္လိပ္ကေတာ့ ဘယ္ႏွစ္မ်ိဳးရွိသလည္း မသိပါဘူး ..ကမာၻလိပ္တို ့ စူဠလိပ္ တို ့ေတာ့ ၾကားဖူးနားဝ ရွိပါတယ္။လိပ္ခမ်ာ သူ ့ဟာသူေနတာ ေတာင္
လူေတြအေျပာက မလြတ္ရွာပါဘူး ။ ကိုယ့္ဖက္ကိုယ္ယက္တဲ ့ လိပ္ လို့ေျပာၾကတယ္ ၊
ဘယ္သတၱဝါေတြကမ်ား သူမ်ားဖက္ယက္တတ္ၾက လို့လည္း ။လူ ေတြ က ပိုဆိုးေသး ။
ထားလိုက္ပါေတာ့ ...ခုေျပာမဲ့ လိပ္ကေတာ့ အဓိက ၂ မ်ိဳး ရွိတယ္ေပါ့
။ဒီပံုေလးမွာၾကည့္နိုင္ပါတယ္ ။
လိပ္ေခါင္း ဘယ္ႏွစ္မ်ိဳးရွိသလည္း ။
(၁)= အတြင္းလိပ္ ( Imternal hemorrhoids )
သူ ့မွာ ေရာဂါအတိမ္အနက္ခြဲျခားထားတာ အဆင့္ ၄ ဆင့္ ရွိတယ္ ။
I- သူ ့ဟာသူ အတြင္းမွာ ပုန္းေနတယ္
II -ဝမ္းသြားခ်ိန္မွာ အျပင္ကို ခဏတျဖဳတ္ေခ်ာင္းၾကည့္တယ္ ၊ ျပီးရင္ သူ ့ဟာသူ အထဲ ျပန္ဝင္သြားတယ္ ။
III--ဝမ္းသြားခ်ိန္မွာ အျပင္ကို ခဏတျဖဳတ္ေခ်ာင္းၾကည့္တယ္ ၊ ျပီးရင္ သူ ့ဟာသူ ့ျပန္မဝင္ လို ့
လက္နဲ ့ ထိုးသြင္းေပးရတယ္ ။
IV - ဘယ္လို သြင္းသြင္း ျပန္မဝင္နိုင္ေတာ့ဘူး ၊ Prolapse ျဖစ္ေနျပီေပါ့ ။
(၂) =အျပင္လိပ္ ( External hemorrhoids )
ပံုမွာ ျပထား သလိုမ်ိဳးပါ ။
(၃) =အေရာအေႏွာလိပ္ ( Mixed hemorrhoids ) ဆိုတာက အတြင္းနဲ့ အျပင္ေရာေနတာကို
ေခၚတာမ်ိဳးလည္းရွိပါေသးတယ္။
လိပ္ေခါင္းဆိုတာ ဘာလည္း ။ ဘာေၾကာင့္ျဖစ္တာလည္း ။ ?
လိပ္ကေလးေတြ ဘယ္လိုျဖစ္ ။ လိပ္အေမၾကီးေမြးလို ့ျဖစ္ ။
လိပ္ေခါင္းေလးေတြက်ေတာ့ လိပ္ေခါင္းအေမၾကီး ေမြးလို ့ ျဖစ္တာ မဟုတ္ပါ ။ စအို ဝ ( Anus) အတြင္းဖက္ ၊ Rectum ေခၚ
မစင္မစြန္ ့မီွ ေခတၱသိုမွီးထားတဲ့ ေနရာ မွာ ရွိေနတဲ ့ ေသြးျပန္ေၾကာမ်ား
ထံုးျပီးေဖါင္းပြလာ လို ့ျဖစ္တဲ့ အဖုလံုး Varicose vein ကိုပဲ
လိပ္ေခါင္းလို ့ အမည္တပ္လိုက္ၾကတာပါ ။
1 . ( straining during bowel movements ) - အူေတြဟာ အတြင္းမွာရွိတဲ့ ေျခဖ်က္ျပီးသား
အစာအဟာရေတြကို ခႏၶာကိုယ္မွာ အသံုးျပဳဖို ့ စုပ္ယူၾကရျပီး အသံုးမလိုတဲ့
အရာေတြကို မစင္အျဖစ္စြန္ ့ထုတ္ဖို ့ အစာလမ္းေၾကာင္းတေလွ်ာက္ ေအာက္ဖက္ကို
ေျဖးေျဖးခ်င္း လွဳပ္ရွား ပို ့ေဆာင္ေပးရတယ္ ။အဲ့သလို bowel movements ေတြ
ရွိေနစဥ္မွာ ဝမ္းဗိုက္ကို အတင္းညွစ္ေလ့ ညွစ္ထရွိရင္ လိပ္ေခါင္း ျဖစ္တတ္တယ္
2. ( Sitting for long periods of time on the toilet ) - အိမ္သာတက္တဲ့
အခ်ိန္ အလြန္အမင္းၾကာျမင့္ရင္ ။ တခ်ိဳ ့ဆို သတင္းစာေလး ဝတၳဳ စာအုပ္ေလး
ဖတ္ရင္း၊ ေဆးလိပ္ေလးေသာက္ရင္း ဇိမ္ယူျပီး အိမ္သာတက္ေလ့ရွိတာ ဆိုေတာ့
သတိထားေပါ့ ။
3.( Chronic diarrhea or constipation) -အျမဲတေစ ဝမ္းေလွ်ာေလ့၊ ဒါမွ မဟုတ္ ဝမ္းပိတ္၊ဝမ္းမာ ေလ့ရွိသူမ်ား မွာ
လိပ္ေခါင္းျဖစ္လြယ္တယ္ ၊
4. ( Obesity ) - အဝလြန္သူမ်ား ၊ ဝ သူ တိုင္းေတာ့ လိပ္ေခါင္းရွိတာ မဟုတ္ပါဘူး ။ အဝလြန္သူမ်ားမွာ ကိုယ္လက္
လွဳပ္ရွားမွဳ နည္းျပီး ၊ high fibre diet ေခၚတဲ့ အမွ်င္ဓါတ္ၾကြယ္ဝတဲ့
အစားအစာ စားသံုးမွဳ နည္းပါး မယ္၊ ေရ ေသာက္သံုးမွဳ နည္းပါးမယ္ ဆိုရင္
ပိုျဖစ္တတ္တာပါ ။
5. ( Pregnancy ) - ကိုယ္ဝန္သည္မ်ားမွာ လည္း လိပ္ေခါင္း ျဖစ္တာ မ်ားပါတယ္။ သေႏၶသား ၾကီးထြားလာေလ ၊ ေျခေအာက္ပိုင္းမွ
ေသြးျပန္ေၾကာေတြကို ပိုဖိတတ္ေလ ဆိုေတာ့ ေျခေထာက္က ေသြးေၾကာေတြေေရာ ၊ စအို
ကေသြးေၾကာေတြပါ ထံုးတတ္ေယာင္တတ္ပါတယ္ ။
6. ( Anal intercourse ) - ဒါကေတာ့ စအိုနဲ့ လိင္ဆက္ဆံ ျခင္း ျပဴသူမ်ား မွာ ပြတ္တိုက္ဒါဏ္ရာ
ရျပီးစအိုနံရံ ေသြးေၾကာ ေတြ ေယာင္ယမ္း တတ္လို ့ ျဖစ္တာပါ။
ဘယ္လိုခံစားရမလည္း ။
-မ်ားေသာအားျဖင့္ေတာ့ အျပင္လိပ္ က နာတတ္တယ္ ။ ယားယံတတ္တယ္။ အျပင္လိပ္ရဲ ့ ေသြးေၾကာထဲမွာ ေသြးခဲ သြားမယ္ဆိုရင္ ေတာ့
thrombosed hemorrhoid လို့ ေခၚျပီး မခံမရပ္နိုင္ေအာင္ နာက်င္လာတတ္တယ္ ။
ဒီလိုအေျခအေန ဆိုရင္ေတာ့ ေသြးခဲကို ခြဲ ေဖါက္ထုတ္ရမွာ ျဖစ္တယ္ ။
-အတြင္းလိပ္ကေတာ့ သိပ္နာေလ့ မရွိပါဘူး ။ ဒါေပမဲ့ အတြင္းလိပ္ ၾကီးလာရင္ ၊ အေရအတြက္မ်ားလာရင္
ေအာက္ဖက္ ဆင္းလာတတ္ျပီး နယ္ကၽြံလာနိုင္ပါတယ္ Prolapse လို့ ေခၚတယ္
။အဲ့လိုအခါက်ေတာ့ တစ္ဆို ့ဆို ့နဲ့ ေနရတာ မအီမလည္ ျဖစ္ေနတတ္တယ္ ။ အေရာ
အေႏွာ လိပ္လည္း ျဖစ္လာတတ္တယ္ ။
-ေနာက္တခ်က္က ဝမ္းသြားေနစဥ္ နဲ ့ ဝမ္းသြား အျပီးမွာ ေသြးထြက္တတ္တယ္ ။ ေသြးက လတ္လတ္ဆတ္ဆတ္
ထြက္တာမ်ိ္ဳးဆိုေတာ့ fresh blood အေရာင္ အနီရဲရဲေပါ့ ။ ( အစာလမ္းေၾကာင္း
အေပၚပိုင္း ၊ အစာအိမ္နဲ့ အူသိမ္ဦးပိုင္းမွ ထြက္တဲ့ ေသြးဆိုရင္ေတာ့
ဝမ္းထဲမွာ အမဲေရာင္ ေစးကပ္ကပ္ အေနနဲ ့ ေတြ ့ရမွာ ျဖစ္တယ္ ။tarry stool လို ့
ေခၚပါတယ္ )
ဘယ္လို ရွာ ။
လိပ္ေခါင္းမွန္းသိဖို့ လြယ္ပါတယ္ ။
အျပင္လိပ္ဆိုတာ စအိုဝမွာ ျမင္ရလြယ္ပါတယ္။ ဒီလိုပါ ။ တခါတေလက်ရင္ေတာ့ hematoma ေခၚ ေသြးစု
နဲ့ မွားတတ္ပါတယ္ ။
-အတြင္းလိပ္အတြက္ စအိုထဲ လက္ေခ်ာင္းနဲ့ ထိုးျပီး စမ္းလို့ရတယ္(Digital Examination ) ။
-ဒါ့အျပင္ Anoscope, Proctoscope or Sigmoidoscope စသျဖင့္ စအိုဝမွ ျပြန္သြင္းျပီး တီဗြီၾကည့္
စစ္ေဆးလို့ရတယ္ ။
ဘယ္လိုကု ။
လိပ္ကေလး ရဲ ့အေျခအေနေပၚတည္ျပီး ကုနည္း အမ်ိဳးမ်ိဳးရွိပါတယ္ ။
(၁) ေဆး နဲ ့ကု ၊ မခြဲဘူး ။ ဒါးေၾကာက္လို ့ မခြဲခ်င္သူမ်ားလည္းရွိတယ္။ အတြင္းလိပ္ အဆင့္ I,II နဲ ့
အလံုးေသးရင္လည္း ခြဲစရာ မလိုလွေသးပါဘူး။ဒီေတာ့ ေဆးလိမ္းမယ္ ။
ေဆးေသာက္မယ္ေပါ့ ။ လိမ္းေဆး သို ့မဟုတ္၊ စအိုထဲ ထည့္တဲ့ ေဆးေတာင့္ မွာ
Preparation H တို ့၊ Proctosedyl တို ့ ဆိုတာ ေတြရွိတယ္ ။ သူတို ့က
ေသြးေၾကာထံုး အလံုး ကို အေယာင္က်ျပီးေသးေစတယ္။ hydrocortisone ပါတဲ့
လိမ္းေဆး သံုးေပးရင္ေတာ့ ေယာင္ရမ္းတာ နဲ ့ ယားယံတာ သက္သာေစနိုင္တယ္ ။
Xylocaine အစရွိတဲ့ .. ေနာက္ဖက္မွာ “-caine" ပါတဲ့ ေဆးေတြကေတာ့
နာက်င္တာကို သက္သာေစနိူင္ပါတယ္။
ေနာက္ လိပ္ကေလး နာက်င္ကိုက္ခဲ ေနရင္ေတာ့ အနာအက်င္ေပ်ာက္ေဆး နဲ ့ တြဲ ေသာက္ ေပါ့ ။ တခ်ိဳ ့က်ေတာ့ လိပ္ကေလး စျဖစ္ခါစ
နုနု ေလးဆို Hydrotherapy ေခၚတဲ့ ေရေႏြးေႏြးေလးထဲ စိမ္တာ ။ Cold compress
ေခၚတဲ့ အေအး အုပ္ေပးတာ ။ အျပင္ လိပ္ကေလး ကို moisturizer.ဒါမွမဟုတ္
witch hazel ပါတဲ့ Topical astringent ဖန္ရည္ ေဆးတာေတြ နဲ့ သက္သာေအာင္
လုပ္ေပး နိုင္ပါတယ္ ။ ေဆးခန္း ေဆးရုံမွာ သြားကုစရာမလိုေသးလို ့ Home
Treatment လို ့ေခၚၾကတယ္ ။
(၂) ဒါးနဲ့ ကု ။ ခြဲမယ္စိတ္မယ္ (Hemorrhoidectomy )
-အတြင္းလိပ္ရဲ ့ အဆင့္ ၃ နဲ ့ အထက္ဆို ခြဲစိတ္ဖို ့ လိုေနပါျပီ ။ ( ခြဲပံု ခြဲနည္းေတြေတာ့ မေျပာေတာ့ပါ )
(၃) သားေရကြင္းပစ္မယ္ ။ Rubber band ligation ေပါ့ ။ ဒီပံုေလးအတိုင္းပါပဲ။
သူကေတာ့ ေသနတ္ပံု သ႑န္ ရွိတဲ့ ကရိယာေလးထိပ္မွာ သူ ့အတြက္ သံုးရမဲ့
သားေရကြင္းေသးေသးေလး စြပ္ျပီးေတာ့ အတြင္းလိပ္ ရဲ ့ လည္ပင္းလို ေနရာ
ေလးေပၚမွာပစ္စြပ္ေပးလိုက္တာပါ။ ဒီေတာ့ လိပ္ေခါင္းဖုရဲ ့ အရင္းမွာ
သားေရကြင္းေလးက တင္းၾကပ္စြာ ပတ္ထားသလိုမ်ိဳး ျဖစ္သြားျပီး
ေသြးမေလွ်ာက္ေတာ့ပဲ လိပ္ေခါင္းေလးမွာ ညွိဳး ေျခာက္ကာ ျပဳတ္က်လာတတ္ပါတယ္။
(၄) အေပၚက နည္းေတြ အျပင္ ၊ တခ်ိဳ ့က်ေတာ့ ဒါးနဲ ့ မခြဲစိပ္ပဲ
လွ်ပ္စစ္ဓါတ္နဲ့တို ့ျခင္း ( Hemorrhoidolysis )၊ လိပ္ေခါင္းထဲ ကို
ေဆးထိုးျပီး မာခဲ သြားေအာင္လုပ္ျပီး လိပ္ေခါင္း ေၾကြက်ေစျခင္း (
Sclerotherapy ) ၊ အေအးဓါတ္နဲ ့ တို့ျခင္း( Cryosurgery ) စတဲ့ နည္းေတြ
နဲ့လည္း ကုသၾကပါေသးတယ္ ။
ဘယ္လို ကာကြယ္ ေနထိ္ုင္မယ္ ။
ဝမ္းမွန္ေအာင္ ေနထိုင္မယ္ ။
-ေရမ်ားမ်ားေသာက္ပါ ။
-အမွ်င္ဓါတ္မ်ားတဲ ့ အစာ High fibre diet အသီးအရြက္ ေတြ မ်ားမ်ားစားပါ ။ ဝမ္းမခ်ဳပ္ေစ နဲ ့ လို ့
ဆိုလိုပါတယ္။ဝမ္းမခ်ဳပ္ေအာင္ တေန ့လိုအပ္တဲ့ dietary fibre ပမာဏမွာ ၂၀ မွ
၂၅ ဂရမ္မွ် ျဖစ္ပါတယ္ ။
-အိမ္သာတက္ခ်ိန္မွာ အၾကာၾကီး ဇိမ္ဆြဲ မထိုင္ရ (ေဆးလိပ္ကေလး ဖြာရင္း ။ သီခ်င္းေလး နားေထာင္ရင္း ၊ဝတၳဳ စာအုပ္တအုပ္လံုး၊
သတင္းစာ တေစာင္လံုးဖတ္ရင္း အိမ္သာတက္တတ္သူမ်ား သတိခ်ပ္ရန္ ၊)
-အရက္၊ ကဖင္း နဲ့ အပူအစပ္ အစာေတြ က လိပ္ေခါင္းကို ပိုဆိုးေစတတ္လို ့
လိပ္ေခါင္းသမားမ်ား အစားအေသာက္ ဆင္ျခင္ဖို ့လည္း လိုပါတယ္ ။
- သင့္တင့္ေသာ ကိုယ္လက္လွဳပ္ရွား ေလ့က်င့္ခဏ္းမ်ား လုပ္ေပးပါ ။
ေနာက္ဆက္တြဲ ျပသနာေတြ...
(၁)-ေသြးအားနည္းမယ္ ။ ေန ့စဥ္ေန ့တိုင္း ၊ဝမ္းသြားတိုင္း စအိုမွ ေသြးယိုဆင္းတာၾကာလာေတာ့လည္း ေသြးအားနည္းလာတာေပါ့ ။
(Chronic Anemia , Iron deficiency Anemia )
(၂)- Strangulated hemorrhoid လို ့ေခၚတဲ့ ၊ ေသြးေၾကာထံုးေလးေတြရွိတဲ့ ေသြးျပန္ ေၾကာ ေတြ
ေခါက္လိန္သြား တဲ ့အခါ ေသြးေကာင္းေကာင္း မလွည့္ပတ္ နိုင္ေတာ့ပဲ လိပ္ေခါင္း
ပတ္ဝန္းက်င္က အသားစေတြ ပ်က္စီး ေစတယ္ ၊ ဒါကို gangrene လို ့ေခၚ ျပီး အဲ
့ဒီအခ်ိန္ မွာအရမ္းနာတတ္တယ္။
ဆင္တူရိုးမွား ေရာဂါမ်ား ။
လိပ္ေခါင္းနဲ့ ခပ္ဆင္ဆင္ ပဲ စအိုဝ နားမွာ ျဖစ္ေလ့ ျဖစ္ထ ရွိတာေတြ ကေတာ့ ...
စအိုကင္ဆာ( rectal cancer) ၊ စအို ကြဲအက္ (anal fissure ), စအို ျပည္တည္နာ (anal
abscess ) ၊ စအို ဝ အျပင္ နဲ့ အတြင္းမွာ ဂလွိဳင္လို လမ္းေၾကာင္းျဖစ္ေနတဲ့
(anal fistula) ဂရင္ဂ်ီနာ လို့ေခၚမယ္ထင္တယ္ ၊ ,ေသြးစုနာ( perianal
hematoma ) စသျဖင့္ အမ်ိဳးမ်ိဳးရွိတတ္တဲ့ အတြက္ စအိုတဝိုက္မွာ တခုခု ေနမထိ
ထိုင္မသာ ျဖစ္ေနရင္ ေဆးမီးတိုနဲ ့ ၾကိတ္မကုပဲ ကၽြမ္းက်င္တဲ့
ေဆးဘက္ဝန္ထမ္းေတြနဲ့ ျပသ ျပီး ကုသမွွဳ ခံယူၾကရင္ အေကာင္းဆံုး ပါပဲ ။
ဒီေနရာ ၁ ။ ၂ ေတြ မွ အခ်က္အလက္မ်ား ရယူ ေရးသားပါတယ္ ။
ေကာင္းသင့္တဲ့ ေခါင္းေလးေကာင္းမြန္စြာ မွန္ကန္စြာ စဥ္းစား ေတြးေခၚ လုပ္ေဆာင္နုိင္ၾကပါေစ ။
မေကာင္းတဲ ့ ေခါင္းကေလးမ်ား ရန္မွလည္း ကင္းကြာျပီး အနာမဲ့စြာ အသက္ရွည္ နုိင္ၾကပါေစ ။
ေျပာခ်င္ရွာေပလိမ့္မယ္ လို ့သာ သေဘာထားျပီး ရွဴစားေတာ္မူၾကပါ ။“
ဝမ္းတလံုးေကာင္း ေခါင္းမခဲ ဘူး ”လို ့ ေရွးလူၾကီးမ်ားက ဆိုခဲ့ၾကတယ္ ။ တကယ့္
ဆိုလိုရင္း အဓိပၸါယ္ကို အားလံုး သိၾကျပီး ျဖစ္မွာပါ ။ ဝမ္းဗိုက္ေလးက
မွန္မွန္ကန္ကန္ နဲ ့ဆိုရင္ ဦးေခါင္းၾကည္လင္စြာ နဲ ့ ေနလို ့
ထိုင္လို့ေကာင္းမွာေပါ့ေလ ။ ဒါေပမဲ ့ ဒီေခါင္းေလး တလံုးေၾကာင့္
ေနရထိုင္ရခက္ တဲ့ အျပင္ ထိုင္မရ ထမရ၊ ေလွ်ာက္မရ ျပဳမရ ကြတတ အျဖစ္နဲ ့
ၾကံဳဘူးၾကသူေတြ အတြက္ ကေတာ့.. ေခါင္းဆိုတဲ ့ ေခါင္းကေလး က ကၽြႏု္ပ္တို ့ရဲ ့
ဦးေခါင္း ကို ဆိုလိုတာ မဟုတ္ဖူးလို ့ ပဲ ေျပာၾကေလမလား ။
ေခါင္းကေလးရယ္ ခက္လွတယ္.....ဝမ္းတစ္လံုးမေကာင္းရွာေတာ့ ဒီေခါင္းေလးေတြ ခဲရရွာပါတယ္ ။
ေျပာရမယ္ဆို ဘာေခါင္းလည္း .. လိပ္ေခါင္းပါ ။ ဘိုလို ဆိုရင္ Piles ၊ ဒါမွမဟုတ္ Hemorrhoids လို ့ေခၚၾကတယ္ ။
ဘာလို ့ လိပ္ေခါင္းလို ့ေခၚၾကတာလည္း ။။ လိပ္ေခါင္းလို ျပဴတစ္ ျပဴတစ္ နဲ့ မို
့လို ့။
ပံုသ႑န္ကလည္း နဲနဲ ေတာ့ ဆင္သားပဲေလ ။ လံုးလံုး တင္းတင္းေလး ကိုး။
တိရစာၦန္လိပ္ကေတာ့ ဘယ္ႏွစ္မ်ိဳးရွိသလည္း မသိပါဘူး ..ကမာၻလိပ္တို ့ စူဠလိပ္ တို ့ေတာ့ ၾကားဖူးနားဝ ရွိပါတယ္။လိပ္ခမ်ာ သူ ့ဟာသူေနတာ ေတာင္
လူေတြအေျပာက မလြတ္ရွာပါဘူး ။ ကိုယ့္ဖက္ကိုယ္ယက္တဲ ့ လိပ္ လို့ေျပာၾကတယ္ ၊
ဘယ္သတၱဝါေတြကမ်ား သူမ်ားဖက္ယက္တတ္ၾက လို့လည္း ။လူ ေတြ က ပိုဆိုးေသး ။
ထားလိုက္ပါေတာ့ ...ခုေျပာမဲ့ လိပ္ကေတာ့ အဓိက ၂ မ်ိဳး ရွိတယ္ေပါ့
။ဒီပံုေလးမွာၾကည့္နိုင္ပါတယ္ ။
လိပ္ေခါင္း ဘယ္ႏွစ္မ်ိဳးရွိသလည္း ။
(၁)= အတြင္းလိပ္ ( Imternal hemorrhoids )
သူ ့မွာ ေရာဂါအတိမ္အနက္ခြဲျခားထားတာ အဆင့္ ၄ ဆင့္ ရွိတယ္ ။
I- သူ ့ဟာသူ အတြင္းမွာ ပုန္းေနတယ္
II -ဝမ္းသြားခ်ိန္မွာ အျပင္ကို ခဏတျဖဳတ္ေခ်ာင္းၾကည့္တယ္ ၊ ျပီးရင္ သူ ့ဟာသူ အထဲ ျပန္ဝင္သြားတယ္ ။
III--ဝမ္းသြားခ်ိန္မွာ အျပင္ကို ခဏတျဖဳတ္ေခ်ာင္းၾကည့္တယ္ ၊ ျပီးရင္ သူ ့ဟာသူ ့ျပန္မဝင္ လို ့
လက္နဲ ့ ထိုးသြင္းေပးရတယ္ ။
IV - ဘယ္လို သြင္းသြင္း ျပန္မဝင္နိုင္ေတာ့ဘူး ၊ Prolapse ျဖစ္ေနျပီေပါ့ ။
(၂) =အျပင္လိပ္ ( External hemorrhoids )
ပံုမွာ ျပထား သလိုမ်ိဳးပါ ။
(၃) =အေရာအေႏွာလိပ္ ( Mixed hemorrhoids ) ဆိုတာက အတြင္းနဲ့ အျပင္ေရာေနတာကို
ေခၚတာမ်ိဳးလည္းရွိပါေသးတယ္။
လိပ္ေခါင္းဆိုတာ ဘာလည္း ။ ဘာေၾကာင့္ျဖစ္တာလည္း ။ ?
လိပ္ကေလးေတြ ဘယ္လိုျဖစ္ ။ လိပ္အေမၾကီးေမြးလို ့ျဖစ္ ။
လိပ္ေခါင္းေလးေတြက်ေတာ့ လိပ္ေခါင္းအေမၾကီး ေမြးလို ့ ျဖစ္တာ မဟုတ္ပါ ။ စအို ဝ ( Anus) အတြင္းဖက္ ၊ Rectum ေခၚ
မစင္မစြန္ ့မီွ ေခတၱသိုမွီးထားတဲ့ ေနရာ မွာ ရွိေနတဲ ့ ေသြးျပန္ေၾကာမ်ား
ထံုးျပီးေဖါင္းပြလာ လို ့ျဖစ္တဲ့ အဖုလံုး Varicose vein ကိုပဲ
လိပ္ေခါင္းလို ့ အမည္တပ္လိုက္ၾကတာပါ ။
1 . ( straining during bowel movements ) - အူေတြဟာ အတြင္းမွာရွိတဲ့ ေျခဖ်က္ျပီးသား
အစာအဟာရေတြကို ခႏၶာကိုယ္မွာ အသံုးျပဳဖို ့ စုပ္ယူၾကရျပီး အသံုးမလိုတဲ့
အရာေတြကို မစင္အျဖစ္စြန္ ့ထုတ္ဖို ့ အစာလမ္းေၾကာင္းတေလွ်ာက္ ေအာက္ဖက္ကို
ေျဖးေျဖးခ်င္း လွဳပ္ရွား ပို ့ေဆာင္ေပးရတယ္ ။အဲ့သလို bowel movements ေတြ
ရွိေနစဥ္မွာ ဝမ္းဗိုက္ကို အတင္းညွစ္ေလ့ ညွစ္ထရွိရင္ လိပ္ေခါင္း ျဖစ္တတ္တယ္
2. ( Sitting for long periods of time on the toilet ) - အိမ္သာတက္တဲ့
အခ်ိန္ အလြန္အမင္းၾကာျမင့္ရင္ ။ တခ်ိဳ ့ဆို သတင္းစာေလး ဝတၳဳ စာအုပ္ေလး
ဖတ္ရင္း၊ ေဆးလိပ္ေလးေသာက္ရင္း ဇိမ္ယူျပီး အိမ္သာတက္ေလ့ရွိတာ ဆိုေတာ့
သတိထားေပါ့ ။
3.( Chronic diarrhea or constipation) -အျမဲတေစ ဝမ္းေလွ်ာေလ့၊ ဒါမွ မဟုတ္ ဝမ္းပိတ္၊ဝမ္းမာ ေလ့ရွိသူမ်ား မွာ
လိပ္ေခါင္းျဖစ္လြယ္တယ္ ၊
4. ( Obesity ) - အဝလြန္သူမ်ား ၊ ဝ သူ တိုင္းေတာ့ လိပ္ေခါင္းရွိတာ မဟုတ္ပါဘူး ။ အဝလြန္သူမ်ားမွာ ကိုယ္လက္
လွဳပ္ရွားမွဳ နည္းျပီး ၊ high fibre diet ေခၚတဲ့ အမွ်င္ဓါတ္ၾကြယ္ဝတဲ့
အစားအစာ စားသံုးမွဳ နည္းပါး မယ္၊ ေရ ေသာက္သံုးမွဳ နည္းပါးမယ္ ဆိုရင္
ပိုျဖစ္တတ္တာပါ ။
5. ( Pregnancy ) - ကိုယ္ဝန္သည္မ်ားမွာ လည္း လိပ္ေခါင္း ျဖစ္တာ မ်ားပါတယ္။ သေႏၶသား ၾကီးထြားလာေလ ၊ ေျခေအာက္ပိုင္းမွ
ေသြးျပန္ေၾကာေတြကို ပိုဖိတတ္ေလ ဆိုေတာ့ ေျခေထာက္က ေသြးေၾကာေတြေေရာ ၊ စအို
ကေသြးေၾကာေတြပါ ထံုးတတ္ေယာင္တတ္ပါတယ္ ။
6. ( Anal intercourse ) - ဒါကေတာ့ စအိုနဲ့ လိင္ဆက္ဆံ ျခင္း ျပဴသူမ်ား မွာ ပြတ္တိုက္ဒါဏ္ရာ
ရျပီးစအိုနံရံ ေသြးေၾကာ ေတြ ေယာင္ယမ္း တတ္လို ့ ျဖစ္တာပါ။
ဘယ္လိုခံစားရမလည္း ။
-မ်ားေသာအားျဖင့္ေတာ့ အျပင္လိပ္ က နာတတ္တယ္ ။ ယားယံတတ္တယ္။ အျပင္လိပ္ရဲ ့ ေသြးေၾကာထဲမွာ ေသြးခဲ သြားမယ္ဆိုရင္ ေတာ့
thrombosed hemorrhoid လို့ ေခၚျပီး မခံမရပ္နိုင္ေအာင္ နာက်င္လာတတ္တယ္ ။
ဒီလိုအေျခအေန ဆိုရင္ေတာ့ ေသြးခဲကို ခြဲ ေဖါက္ထုတ္ရမွာ ျဖစ္တယ္ ။
-အတြင္းလိပ္ကေတာ့ သိပ္နာေလ့ မရွိပါဘူး ။ ဒါေပမဲ့ အတြင္းလိပ္ ၾကီးလာရင္ ၊ အေရအတြက္မ်ားလာရင္
ေအာက္ဖက္ ဆင္းလာတတ္ျပီး နယ္ကၽြံလာနိုင္ပါတယ္ Prolapse လို့ ေခၚတယ္
။အဲ့လိုအခါက်ေတာ့ တစ္ဆို ့ဆို ့နဲ့ ေနရတာ မအီမလည္ ျဖစ္ေနတတ္တယ္ ။ အေရာ
အေႏွာ လိပ္လည္း ျဖစ္လာတတ္တယ္ ။
-ေနာက္တခ်က္က ဝမ္းသြားေနစဥ္ နဲ ့ ဝမ္းသြား အျပီးမွာ ေသြးထြက္တတ္တယ္ ။ ေသြးက လတ္လတ္ဆတ္ဆတ္
ထြက္တာမ်ိ္ဳးဆိုေတာ့ fresh blood အေရာင္ အနီရဲရဲေပါ့ ။ ( အစာလမ္းေၾကာင္း
အေပၚပိုင္း ၊ အစာအိမ္နဲ့ အူသိမ္ဦးပိုင္းမွ ထြက္တဲ့ ေသြးဆိုရင္ေတာ့
ဝမ္းထဲမွာ အမဲေရာင္ ေစးကပ္ကပ္ အေနနဲ ့ ေတြ ့ရမွာ ျဖစ္တယ္ ။tarry stool လို ့
ေခၚပါတယ္ )
ဘယ္လို ရွာ ။
လိပ္ေခါင္းမွန္းသိဖို့ လြယ္ပါတယ္ ။
အျပင္လိပ္ဆိုတာ စအိုဝမွာ ျမင္ရလြယ္ပါတယ္။ ဒီလိုပါ ။ တခါတေလက်ရင္ေတာ့ hematoma ေခၚ ေသြးစု
နဲ့ မွားတတ္ပါတယ္ ။
-အတြင္းလိပ္အတြက္ စအိုထဲ လက္ေခ်ာင္းနဲ့ ထိုးျပီး စမ္းလို့ရတယ္(Digital Examination ) ။
-ဒါ့အျပင္ Anoscope, Proctoscope or Sigmoidoscope စသျဖင့္ စအိုဝမွ ျပြန္သြင္းျပီး တီဗြီၾကည့္
စစ္ေဆးလို့ရတယ္ ။
ဘယ္လိုကု ။
လိပ္ကေလး ရဲ ့အေျခအေနေပၚတည္ျပီး ကုနည္း အမ်ိဳးမ်ိဳးရွိပါတယ္ ။
(၁) ေဆး နဲ ့ကု ၊ မခြဲဘူး ။ ဒါးေၾကာက္လို ့ မခြဲခ်င္သူမ်ားလည္းရွိတယ္။ အတြင္းလိပ္ အဆင့္ I,II နဲ ့
အလံုးေသးရင္လည္း ခြဲစရာ မလိုလွေသးပါဘူး။ဒီေတာ့ ေဆးလိမ္းမယ္ ။
ေဆးေသာက္မယ္ေပါ့ ။ လိမ္းေဆး သို ့မဟုတ္၊ စအိုထဲ ထည့္တဲ့ ေဆးေတာင့္ မွာ
Preparation H တို ့၊ Proctosedyl တို ့ ဆိုတာ ေတြရွိတယ္ ။ သူတို ့က
ေသြးေၾကာထံုး အလံုး ကို အေယာင္က်ျပီးေသးေစတယ္။ hydrocortisone ပါတဲ့
လိမ္းေဆး သံုးေပးရင္ေတာ့ ေယာင္ရမ္းတာ နဲ ့ ယားယံတာ သက္သာေစနိုင္တယ္ ။
Xylocaine အစရွိတဲ့ .. ေနာက္ဖက္မွာ “-caine" ပါတဲ့ ေဆးေတြကေတာ့
နာက်င္တာကို သက္သာေစနိူင္ပါတယ္။
ေနာက္ လိပ္ကေလး နာက်င္ကိုက္ခဲ ေနရင္ေတာ့ အနာအက်င္ေပ်ာက္ေဆး နဲ ့ တြဲ ေသာက္ ေပါ့ ။ တခ်ိဳ ့က်ေတာ့ လိပ္ကေလး စျဖစ္ခါစ
နုနု ေလးဆို Hydrotherapy ေခၚတဲ့ ေရေႏြးေႏြးေလးထဲ စိမ္တာ ။ Cold compress
ေခၚတဲ့ အေအး အုပ္ေပးတာ ။ အျပင္ လိပ္ကေလး ကို moisturizer.ဒါမွမဟုတ္
witch hazel ပါတဲ့ Topical astringent ဖန္ရည္ ေဆးတာေတြ နဲ့ သက္သာေအာင္
လုပ္ေပး နိုင္ပါတယ္ ။ ေဆးခန္း ေဆးရုံမွာ သြားကုစရာမလိုေသးလို ့ Home
Treatment လို ့ေခၚၾကတယ္ ။
(၂) ဒါးနဲ့ ကု ။ ခြဲမယ္စိတ္မယ္ (Hemorrhoidectomy )
-အတြင္းလိပ္ရဲ ့ အဆင့္ ၃ နဲ ့ အထက္ဆို ခြဲစိတ္ဖို ့ လိုေနပါျပီ ။ ( ခြဲပံု ခြဲနည္းေတြေတာ့ မေျပာေတာ့ပါ )
(၃) သားေရကြင္းပစ္မယ္ ။ Rubber band ligation ေပါ့ ။ ဒီပံုေလးအတိုင္းပါပဲ။
သူကေတာ့ ေသနတ္ပံု သ႑န္ ရွိတဲ့ ကရိယာေလးထိပ္မွာ သူ ့အတြက္ သံုးရမဲ့
သားေရကြင္းေသးေသးေလး စြပ္ျပီးေတာ့ အတြင္းလိပ္ ရဲ ့ လည္ပင္းလို ေနရာ
ေလးေပၚမွာပစ္စြပ္ေပးလိုက္တာပါ။ ဒီေတာ့ လိပ္ေခါင္းဖုရဲ ့ အရင္းမွာ
သားေရကြင္းေလးက တင္းၾကပ္စြာ ပတ္ထားသလိုမ်ိဳး ျဖစ္သြားျပီး
ေသြးမေလွ်ာက္ေတာ့ပဲ လိပ္ေခါင္းေလးမွာ ညွိဳး ေျခာက္ကာ ျပဳတ္က်လာတတ္ပါတယ္။
(၄) အေပၚက နည္းေတြ အျပင္ ၊ တခ်ိဳ ့က်ေတာ့ ဒါးနဲ ့ မခြဲစိပ္ပဲ
လွ်ပ္စစ္ဓါတ္နဲ့တို ့ျခင္း ( Hemorrhoidolysis )၊ လိပ္ေခါင္းထဲ ကို
ေဆးထိုးျပီး မာခဲ သြားေအာင္လုပ္ျပီး လိပ္ေခါင္း ေၾကြက်ေစျခင္း (
Sclerotherapy ) ၊ အေအးဓါတ္နဲ ့ တို့ျခင္း( Cryosurgery ) စတဲ့ နည္းေတြ
နဲ့လည္း ကုသၾကပါေသးတယ္ ။
ဘယ္လို ကာကြယ္ ေနထိ္ုင္မယ္ ။
ဝမ္းမွန္ေအာင္ ေနထိုင္မယ္ ။
-ေရမ်ားမ်ားေသာက္ပါ ။
-အမွ်င္ဓါတ္မ်ားတဲ ့ အစာ High fibre diet အသီးအရြက္ ေတြ မ်ားမ်ားစားပါ ။ ဝမ္းမခ်ဳပ္ေစ နဲ ့ လို ့
ဆိုလိုပါတယ္။ဝမ္းမခ်ဳပ္ေအာင္ တေန ့လိုအပ္တဲ့ dietary fibre ပမာဏမွာ ၂၀ မွ
၂၅ ဂရမ္မွ် ျဖစ္ပါတယ္ ။
-အိမ္သာတက္ခ်ိန္မွာ အၾကာၾကီး ဇိမ္ဆြဲ မထိုင္ရ (ေဆးလိပ္ကေလး ဖြာရင္း ။ သီခ်င္းေလး နားေထာင္ရင္း ၊ဝတၳဳ စာအုပ္တအုပ္လံုး၊
သတင္းစာ တေစာင္လံုးဖတ္ရင္း အိမ္သာတက္တတ္သူမ်ား သတိခ်ပ္ရန္ ၊)
-အရက္၊ ကဖင္း နဲ့ အပူအစပ္ အစာေတြ က လိပ္ေခါင္းကို ပိုဆိုးေစတတ္လို ့
လိပ္ေခါင္းသမားမ်ား အစားအေသာက္ ဆင္ျခင္ဖို ့လည္း လိုပါတယ္ ။
- သင့္တင့္ေသာ ကိုယ္လက္လွဳပ္ရွား ေလ့က်င့္ခဏ္းမ်ား လုပ္ေပးပါ ။
ေနာက္ဆက္တြဲ ျပသနာေတြ...
(၁)-ေသြးအားနည္းမယ္ ။ ေန ့စဥ္ေန ့တိုင္း ၊ဝမ္းသြားတိုင္း စအိုမွ ေသြးယိုဆင္းတာၾကာလာေတာ့လည္း ေသြးအားနည္းလာတာေပါ့ ။
(Chronic Anemia , Iron deficiency Anemia )
(၂)- Strangulated hemorrhoid လို ့ေခၚတဲ့ ၊ ေသြးေၾကာထံုးေလးေတြရွိတဲ့ ေသြးျပန္ ေၾကာ ေတြ
ေခါက္လိန္သြား တဲ ့အခါ ေသြးေကာင္းေကာင္း မလွည့္ပတ္ နိုင္ေတာ့ပဲ လိပ္ေခါင္း
ပတ္ဝန္းက်င္က အသားစေတြ ပ်က္စီး ေစတယ္ ၊ ဒါကို gangrene လို ့ေခၚ ျပီး အဲ
့ဒီအခ်ိန္ မွာအရမ္းနာတတ္တယ္။
ဆင္တူရိုးမွား ေရာဂါမ်ား ။
လိပ္ေခါင္းနဲ့ ခပ္ဆင္ဆင္ ပဲ စအိုဝ နားမွာ ျဖစ္ေလ့ ျဖစ္ထ ရွိတာေတြ ကေတာ့ ...
စအိုကင္ဆာ( rectal cancer) ၊ စအို ကြဲအက္ (anal fissure ), စအို ျပည္တည္နာ (anal
abscess ) ၊ စအို ဝ အျပင္ နဲ့ အတြင္းမွာ ဂလွိဳင္လို လမ္းေၾကာင္းျဖစ္ေနတဲ့
(anal fistula) ဂရင္ဂ်ီနာ လို့ေခၚမယ္ထင္တယ္ ၊ ,ေသြးစုနာ( perianal
hematoma ) စသျဖင့္ အမ်ိဳးမ်ိဳးရွိတတ္တဲ့ အတြက္ စအိုတဝိုက္မွာ တခုခု ေနမထိ
ထိုင္မသာ ျဖစ္ေနရင္ ေဆးမီးတိုနဲ ့ ၾကိတ္မကုပဲ ကၽြမ္းက်င္တဲ့
ေဆးဘက္ဝန္ထမ္းေတြနဲ့ ျပသ ျပီး ကုသမွွဳ ခံယူၾကရင္ အေကာင္းဆံုး ပါပဲ ။
ဒီေနရာ ၁ ။ ၂ ေတြ မွ အခ်က္အလက္မ်ား ရယူ ေရးသားပါတယ္ ။
ေကာင္းသင့္တဲ့ ေခါင္းေလးေကာင္းမြန္စြာ မွန္ကန္စြာ စဥ္းစား ေတြးေခၚ လုပ္ေဆာင္နုိင္ၾကပါေစ ။
မေကာင္းတဲ ့ ေခါင္းကေလးမ်ား ရန္မွလည္း ကင္းကြာျပီး အနာမဲ့စြာ အသက္ရွည္ နုိင္ၾကပါေစ ။
No comments:
Post a Comment